Rastom popularnosti, rasprostranjenosti i statusa ženskog sporta sve veća pažnja se posvećuje razumijevanju fizičkih aspekata i osobenosti sportistkinja.
Kao rezultat toga, postoji značajna literatura u vezi sa optimizacijom sportskih performansi kroz treninge sa opterećenjem i treninge visokog intenziteta, kao i prevencijom povreda kao što su kidanje prednjeg ukrštenog ligamenta (ACL), rehabilitacijom ortopedskih povreda kao što su lomovi ili dislokacije.
Međutim, tradicionalno se manje pažnje poklanja razumijevanju psiholoških osobina, te ponašanja – i urođenih i naučenih – koje su karakteristične za djevojke i žene koje se aktivno i profesionalno bave sportom.
Psihologija uspjeha
Iako termin „psihologija“ može u početku da asocira na mentalni poremećaj i disfunkciju, taj termin, zapravo, obuhvata niz osobina i karakteristika koji mogu značajno da doprinesu sportskom uspjehu pojedinca.
Zaista, psihološki profil sportiste – muškog ili ženskog – vjerovatno je jednako važan u određivanju sposobnosti te osobe da istraje i nastupa, s tim što to nije lako “mjerljiva” osobina, kao što su fizičke, poput visina ili sastav mišićnih vlakana.
Psihološka stabilnost/anksioznost/depresija
Sportisti koji imaju izraženu psihološku stabilnost mogu se definisati kao pojedinci koji su u stanju da nastave da napreduju i da se takmiče na najvećem mogućem sopstvenom nivou, iako su suočeni sa različitim poteškoćama, te da pobjeđuju uprkos tome.
Centralni aspekt psihologije sportistkinje je njeno sveukupno mentalno zdravlje. Istraživanja, sprovedena širom svijeta, pokazala su da su anksioznost i depresija široko rasprostranjeni u svijetu sporta, a posebno izraženi u ženskom sportu.
Posmatrajući anksioznost i depresiju u opštoj populaciji, pokazalo se da žene imaju veće stope ovih poremećaja od muškaraca, a Margaret Altemus, profesorica psihijatrije na Univerzitetu Jejl, jedna je od onih naučnika koji su otkrili veće stope psiholoških poremećaja kod ženskih pacijenata, izvještavajući da žene pate od depresije i anksioznosti otprilike dvostruko više od muškaraca.
Faktori rizika
Oni su identifikovali i faktore rizika za doživljavanje anksioznosti i depresije, koji su jedinstveni za sportiste, a to su:
– očekivani učinak
– pretreniranost
– povrede
– nepredviđeni prekid karijere.
Važno istraživanje, koje su sproveli Stefani Veber i saradnici, pokazalo je da ne postoji značajna veza sa godinama, što je značajno zbog toga što se naglašava da su i mladi sportisti itekako izloženi riziku od poremećaja mentalnog zdravlja, te da imaju simptome za koje se obično smatra da se javljaju samo kod starijih sportista.
Ukupno gledano, sportisti kao grupa su skloni anksioznosti i depresiji, a u okviru sportske populacije veća je vjerovatnoća da će se sa tim problemima suočiti žene nego muškarci, bez obzira na godine.
Pojedinačni i timski sportovi
U okviru ženske sportske populacije, sportistkinje koji se bave pojedinačnim sportom su u većem riziku od anksioznosti i depresije.
Zajednički zaključak mnogih studija, koje su otkrile veće stope bolesti mentalnog zdravlja kod sportista, jeste taj da timska/ekipna komponenta štiti od razvoja anksioznosti i depresije.
Rad sa timom daje sportistima stalno prisutan sistem podrške tokom treninga i takmičenja, što ima terapeutsku ulogu u savladavanju prepreka i prevladavanju problema u sportu.
Pored toga, mjesto u timu, u grupi, pozitivno utiču i na oporavak od povrede, i fizički i emotivno.
Rizik od povreda
Sa druge strane, anksioznost i depresija kod sportistkinja povećavaju rizik od povreda.
Hongmei Li, profesorica Univerziteta u Majamiju, sa saradnicima je otkrila da su sportistkinje, koje su imale anksiozne i depresivne simptome zadobile sportske povrede po stopi koja je bila 1,9 puta veća od one koja je pronađena za sportistkinje koje nisu prijavile te simptome, ili ti simptomi nisu otkriveni.
Isto istraživanje je pokazalo pokazalo da su sportisti koji se oporavljaju od povreda izloženi povećanom riziku od psiholoških problema tokom perioda liječenja i oporavka.
Treba napomenuti i da anksioznost i depresija mogu da se jave zbog pretreniranosti i da budu početak kraja karijere.
Negativni efekti društvenih medija
Kako društveni mediji postaju sve prisutniji u našim životima, biće sve važnije da treneri i medicinsko osoblje shvate kako interakcija na društvenim medijima može da utiče na fizičko i mentalno zdravlje, te sportske performanse.
Istraživanje na ovu temu je ograničeno, tema je još nedovoljno istražena, ali trenutno dostupna literatura sugeriše da društveni mediji imaju negativan uticaj na sportiste.
U nedavnoj istraživanju učinka 112 nasumice izabranih igrača iz klubova NBA lige, Džefri Džons, profesor Univerziteta San Dijego, sa saradnicima otkrio je da je aktivnost tvitova u kasnim noćnim satima rezultirala nižim procentom pogođenih šuteva od 1,7 procenata.
Sportistkinje, s druge strane, mogu da budu izložene negativnim efektima na osnovu fotografija njihovog tijela koje se dijele putem društvenih medija.
U svakom slučaju, biće neophodno dodatno istražiti efekte društvenih medija na sportistkinje kako bismo razumjeli na koji način da ih podržimo, a velika je mogućnost da se otkrije da interakcija na nekim društvenim medijima zapravo može biti faktor rizika za narušeno mentalno zdravlje i sportske performanse.
